صراط مستقیم

فرهنگی،اعتقادی،اجتماعی

صراط مستقیم

فرهنگی،اعتقادی،اجتماعی

صراط مستقیم

من، علی سهراب پور، متولد شهرستان کازرون (استان فارس) و فعلا در حوزه علمیه کازرون مشغول به تدریس هستم.
تمام تلاش من این است که بتوانم خدمتی از لحاظ فکری و اعتقادی به دوستان عزیزم کرده باشم.

آخرین نظرات

۴ مطلب با موضوع «پرسش و پاسخ تربیتی :: تربیت فرزند» ثبت شده است

تنبیه بدنی به جز در موارد استثنایی و با رعایت شرایط ، راهکار مناسبی برای تربیت نیست؛ چرا که انسان با پند ادب می شود و کتک، مخصوص چارپایان است. امام علی (ع) می فرماید:

فان العاقل یتغظ بالادب و البهائم لا تتغظ الا بالضرب1

 

آثار منفی تنبیه بدنی

 

1. تحقیر شخصیت: کودک یا نوجوانی که کتک می خورد، شخصیتش تحقیر می شود و کسی که به شخصیت او توهین شود، امیدی به خیرش نیست و دیگران از شر او در امان نخواهند بود.

من هانت علیه نفسه فلا ترج خیره2

من هانت علیه نفسه فلا تامن شره3

 

2. ایجاد روحیه ی تسلیم پذیری: تنبیه بدنی، فرزند شما را تو سری خور بار می آورد و در آینده، به دیگران نیز اجازه خواهد داد به او زور بگویند و قدرت دفاع از حق خود را نخواهد داشت.

 

3. کینه ی تنبیه کننده:کودک، کینه ی تنبیه کننده را به دل می گیرد و در آینده به شکل های گوناگون( درس نخواندن، سهل انگاری در عبادت، بی نظمی، اعمال خلاف و ...) از او انتقام می گیرد.

اربابی به نوکر خود قول داد دیگر او را نیازارد و وقتی نوکر اطمینان یافت که ارباب راست می گوید، با لبخند ملیحی بر لب و در کمال سادگی گفت:پس از این به بعد، من هم در سوپ شما تف نمی اندازم.

 

4. ماهرکردن مجرم در جرم: بر خلاف تصور برخی والدین که ادعا می کنند با کتک، رفتار خلاف فرزند را اصلاح کرده اند، این گونه نیست؛ بلکه او را در ارتکاب جرم، ماهر تر می کنند و با تنبیه بدنی به او می آموزند که در ارتکاب عمل خلاف، دقت بیشتری داشته باشد تا به دام نیفتد.

 

5. اضطراب:کودک یا نوجوان، دائم مضطرب است که نکند بر اثر عمل مشابهی، دوباره به ویژه در حضور دیگران تنبیه شود.

 

6. از بین رفتن اعتماد به نفس:فرزندی که دائم تنبیه می شود، اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و شهامت انجام کارهای بزرگ را نخواهد داشت.

 

7. روحیه ی زور گویی: از این پس، او نیز به ضعیف تر از خود (خواهر و برادر کوچک تر و همسالان ) زور می گوید و آنان راکتک می زند.اگر می خواهید این اثر منفی را با تمام وجود حس کنید، رفتارش را با خواهر یا برادر کوچک تر بنگرید.او نیز دقیقا همان گونه که شما رفتار می کنید، آنان را توبیخ می کند و حتی همان الفاظی را به کار می برد که شما برای خودش به کار می برید.4

 

 

 

پاورقی:

1- بحارالانوار،ج 71، ص 327.

2- غرر الحکم، ج 2، ص 712.

3- بحارالانوار ،ج 75 ، ص 300.

4- نسیم مهر، ج 1، ص 93.

  • علی سهراب پور

سوال:

وقتی نوجوان 14 ساله ام را نصیحت می کنم، به شدت مقاومت نشان می دهد. اشکال کار کجاست؟

جواب:

اگر نصیحت های شما به صورت ذیل باشد، فرزندتان ( به وی‍ژه نوجوان) در برابر آن ، مقاومت روانی خواهد داشت:

 

1- همراه با سرزنش:نصیحت های خود را با سرزنش همراه نکنید. جمله هایی مانند « تو کی آدم می شی » هنگام نصیحت ، اثر آن را از بین می برد.

 

2-     همراه با دستور:پندهای خود را در قالب امر القا نکنید. جمله هایی چون « بهت دستور می دم که ...« اثر بخش نخواهد بود.

 

3-     با القاب زشت: هنگام نصیحت ، از القاب زشتی چون شلخته ، بی عرضه، چلفتی ، چلاق، چ‍ُل من .... بپرهیزید.

 

4-   با تهدید:  نصیحت همراه با تهدید، نوجوان را به مقاومت روانی و لجاجت می کشاند؛ پس او را با جمله هایی چون « اگه یک بار دیگه ...» تهدید نکنید.

 

5-   با هشدار: برخی والدین گمان می کنند که اگر پندهای خود را با هشدارهایی چون « بد بخت می شی؛ بیچاره می شی؛ به گدایی می افتی و ...» همراه کنند، اثر بیشتری خواهد داشت؛حال آنکه چنین نیست؛ بلکه ممکن است، بیچارگی و بدبختی را به فرزند خود تلقین کنند.

 

6-   با تحریک شدید عواطف: گاهی والدین ( به وی‍ژه مادر)، هنگام نصیحت فرزند خود، عاطفه ی او را بیش از حد تحریک می کنند که به جریحه دار کردن عاطفه، بیشتر شباهت دارد.

تحریک عاطفه و احساس فرزند، شیوه ای خوب برای تربیت فرزند است (  که در دو شماره بعد ، توضیح خواهیم داد) اما اگر با جمله هایی چون « با این کارت منو روونه قبرستون می کنی ، با این کارت باعث مرگ من خواهی شد؛ تو با این رفتار مرا پیر می کن » همراه شود، افزون بر فشارهای روحی بر او ، اثر خود را نیز از دست خواهد داد.

 

7-      با طعنه و تمسخر:هنگام پند دادن به فرزند خود، به او طعنه نزنید و مسخره اش نکنید: « در سلیقه رو دست نداری!»

 

   8 -  با نقش دادن: هنگام نصیحت فرزند، هرگز به او نقش های منفی ( تو مایه ی ننگ خانواده ما هستی ) ندهید؛ زیرا به جهت اثر                 

    تلقینی آن، ممکن است باور کند.

 

9-   به شکل سخنرانی: گاهی والدین ( به ویژه پدر) هنگام نصیحت فرزند خود، بیست دقیقه سخنرانی می کنند .اگر می خواهید فرزندتان در برابر پندهای شما مقاومت کمتری داشته باشد، افزون بر رعایت شرایط نصیحت ( که در شماره قبل ذکر کردیم)، از جمله های کوتاه استفاده کنید.

بیایید از اولیای الهی و امامان معصوم(ع) درس بگیریم که با سخنان کوتاه خود (کلمات قصار)، آثار شگرفی بر مخاطبان خود می گذاشتند.1

 

پاورقی:

1- نسیم مهر ، ج2 ، ص 29

  • علی سهراب پور

اگر می خواهید پندهای شما بر فرزندانتان تاثیر داشته باشد،شرایط ذیل را رعایت کنید:

 

1- به مقدار ضرورت بسنده کنید.نصیحت پی در پی،سبب لجاجت فرزندان می شود و رفتار ناشایست را در آنان تثبیت می کند.توجه داشته باشید که حتی بزرگسالان نیز پند را به سختی می پذیرند.

نصیحت مانند روغن کرچک است که دادنش راحت،ولی خوردنش بسیار ناخوشایند است.

 

2-  خودتان به موعظه هایتان عمل کنید.در روایات آمده است:

ان العالم اذا لم یعمل بعلمه زلت موعظته عن القلوب کما یزل المطر عن الصفا؛ یعنی: اگر دانا به دانش خود عمل نکند موعظه اش از قلب ها میلغزد؛ همان گونه که قطره ی آب از روی سنگ فرو می ریزد. 1

 

3-  برای تاثیر نصیحت،باید بین خود و فرزندانتان رابطه ای قلبی و عاطفی برقرار سازید.دل فرزند به والدینی روی می آورد که با آنان انس داشته باشد.

امام علی (ع) می فرماید:

قلوب الرجال وحشیه فمن تالفها اقبلت علیه ؛یعنی : دل های انسان ها وحشی اند؛ پس به کسی روی می آورند که با آن ها انس گیرد.2

موانع رابطه ی قلبی، مانند زنگارهای روی آهن است که جلو جذب آهن ربا را می گیرد.

 

4-  هنگام پند دادن، خوشرو باشید. ترشرویی، جلو تاثیر پند را می گیرد.

 

5-  از لحنی نرم استفاده کنید و به آرامی تذکر دهید. وقتی خداوند بزرگ، موسی و هارون (ع) را به سوی فرعون فرستاد، بدانان فرمود که با او به نرمی سخن بگویند:

فقولا له قولا لینا3

 

6-  نصیحت های شما به وبژه برای نوجوان باید پنهانی باشد. نوجوان با توجه به ویژگی شخصیت طلبی اش نصیحت شنیدن در جمع را بر نمی تابد.

 

7-  در پند و اندرزها، به منفعت و مصلحت فرزند توجه کنید و مصالح خود را در نظر نگیرید.اگر فرزند شما احساس کند نصیحت های شما برای منافع خودتان است، چندان اثری نخواهد داشت.4

 

 

پاورقی:

1. محمد رضا حکیمی، الحیاه، ج 1، ص 113.

2. نهج البلاغه، کلمات قصار، 50.

3. طه، 44.

4.استاد دهنوی، نسیم مهر، ج 2، ص 28.

 

                    

 

  • علی سهراب پور

حدود 80 درصد از خواسته های کودک شما منطقی است.به خواسته های منطقی او از همان ابتدا با روی گشاده پاسخ مثبت  دهید؛ اما در مقابل خواسته های غیر منطقی اش بایستید و هرگز تسلیم نشوید؛همان گونه که در برابر درخواست وی مبنی بر رانندگی در جاده تسلیم نمی شوید.

این نادیده گرفتن شما،« اصل خاموشی» نام دارد که باید به نکاتی در آن توجه کنید:

 

1.در کودک زیر 6 سال که استدلال، کمتر در او تاثیر می گذارد، ابتدا از روش «حواس پرت کردن»استفاده کنید و برای کودک بالای 6 سال، ابتدا استدلال بیاورید.

 

2.در صورت عدم تاثیر این دو روش،بی توجهی کنید؛ حتی اگر بگرید؛قشقرق راه بیندازد و چینی مورد علاقه شما را بشکند.

 

3.در مواردی که امکان داشته باشد، از«نه» مشروط استفاده کنید؛ برای مثال، وقتی قبل از غذا، شیرینی می خواهد، به او بگویید:شیرینی قبل از غذا جلو اشتهایت را می گیرید؛ اما بعد از غذا می توانی از آن استفاده کنی.

 

4.از اصل خاموشی، در منزل استفاده کنید تا احتمال تسلیم پذیری شما کمتر شود. استفاده از این اصل در فروشگاه یا مهمانی، به جهت داوری دیگران در مورد سنگدلی شما یا از بین رفتن آرامش بقیه مهمان ها،شما را تسلیم خواهد کرد(برای جلوگیری از قشقرق کودک در فروشگاه،پیش از خروج از خانه، فهرست خرید خود را به او نشان دهید و از کودکتان بخواهید تا او نیز نام دو نوع خوردنی اش را بگوید و در فهرست اضافه کنید. این کار، او را آماده می کند تا در فروشگاه،بیش از آن دو، چیزی از شما نخواهد).

 

5.بی توجهی شما باید در همه ابعاد باشد؛ یعنی کلام را ترک کنید؛ در چهره نگرانی نداشته باشید؛ در اتاق از این سو به آن سو حرکت نکنید؛دست هایتان را روی گوش ها قرار ندهید؛ سرتان را با دست ها نگیرید؛ با خواهر یا برادرش دعوا نکنید و .... تمام این رفتارها، امید تسلیم پذیری شما را در او بیشتر می کند.

اگر تحمل گریه های عصبی اش را ندارید، او را به اتاق دیگری ببرید و بگویید در آن جا بگرید. اگر احتمال خطری برایش نیست، شما می توانید اتاق را ترک کنید.

 

6.برای اثر گذاری اصل خاموشی، همه اعضای خانواده باید با هم همراه باشند. اگر شما بی توجهی کنید و در همان زمان، دیگران به او توجه کنند، اصل خاموشی تاثیر نخواهد داشت.

 

تاثیر نادیده گرفتن سنجیده؛ بدین جهت است که فرزند شما می فهمد با گریه و قشقرق نمی تواند شما را تسلیم کند و خلع سلاح می شود. او می فهمد  که سلاح گریه و قشقرق، برندگی اش را از دست داده است.

توصیه می کنم در نخستین موردی که از این اصل استفاده کردید، پس از آرام گرفتن کودک، او را به مشابه خواسته اش برسانید و به او بگویید که وقتی گریه نمی کند، دوست داشتنی تر است.

پس از آرامش کودک، هرگز از جمله ای چون«دیدی با گریه نمی توانی به خواسته ات برسی» یا « دیدی گریه فایده ایندارد»و ... استفاده نکنید. با این گونه جمله ها او را تحقیر می کنید و به موضع لج می کشانید.1

  

پاورقی:

1. استاد دهنوی،نسیم مهر، ج 2، ص 84            

  • علی سهراب پور